TẾT HÀN QUỐC - SEOLLAL (설날)

Tết Nguyên Đán trong tiếng Hàn là 설날 (seollal). Tết Nguyên Đán là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ sang năm mới. Người Hàn Quốc cũng đón Tết Nguyên Đán vào mùng 1 tháng Giêng Âm lịch hằng năm giống như ở Việt Nam. Đây là dịp để người Hàn Quốc quây quần bên gia đình và bày tỏ lòng biết ơn đối với cha mẹ, ông bà, tổ tiên. 

Trong những ngày này, người Hàn Quốc sẽ mặc Hanbok để thực hiện các nghi lễ thờ cúng, bái lạy tổ tiên, ăn những món ăn truyền thống, chơi các trò chơi dân gian, tặng cho nhau những món quà ý nghĩa và cùng với nhiều nét văn hóa đặc trưng khác. 

 1. Ý NGHĨA CỦA NGÀY SEOLLAL (TẾT HÀN QUỐC)

“Seol (설)” xuất phát từ “낯설”, có nghĩa là “khác lạ”. Vì thế chúng ta có thể hiểu Seollal (설날) theo nghĩa là “sự lạ lẫm trong năm mới” hay là “ngày lạ lẫm”. 

Nói cách khác, Seollal còn là một quá trình chuyển mình từ năm cũ sang năm mớ. Nó vẫn còn nhiều dư âm của cái cũ trộn lẫn với cái mới nên mang lại cảm cảm giác lạ lẫm.

Đối với người Hàn Quốc, Seollal mang ý nghĩa đặc biệt, không chỉ đơn thuần là ngày đánh dấu cho sự khởi đầu của năm mới. Đây là dịp để người Hàn đoàn tụ cùng gia đình, tưởng nhớ và tỏ lòng thành kính với ông bà, tổ tiên.

2. PHONG TỤC ĐÓN TẾT SEOLLAL HÀN QUỐC

    2.1 CHUẨN BỊ CHO SEOLLAL

Cũng giống như Việt Nam, những ngày trước Tết là thời điểm nhộn nhịp nhất và tràn ngập “hương vị Tết”. Thời điểm này, các gia đình tất bật mua sắm, chuẩn bị quà cho người thân, bạn bè.

Trong các cửa hàng và siêu thị, đâu đâu cũng thấy bóng người. Ai nấy đều tất bật chuẩn bị đồ thờ cúng, quà tặng cho người thân, bạn bè. Đối với người Hàn Quốc, tặng quà trong Seollal là thể hiện sự tôn trọng và biết ơn đối với đối phương.

    2.2 TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNG NGÀY TẾT HÀN QUỐC

Hầu hết người Hàn đều mặc trang phục truyền thống Hanbok (한복) vào những ngày tết. Họ mặc Hanbok và thực hiện các nghi lễ thờ cúng tổ tiên, chơi các trò chơi dân gian.

    2.3 NGHI LỄ VÀ PHƯƠNG THỨC TRUYỀN THỐNG 

• Charye (차례) – Lễ cúng gia tiên

Sáng mùng 1 Tết bắt đầu bằng nghi lễ cúng tổ tiên. Đây được coi là một nghi thức quan trọng để tỏ lòng thành kính với tổ tiên và cầu mong một năm mới bình an. Các thành viên trong gia đình mặc Hanbok và tập trung trước bàn thờ để thực hiện nghi lễ này.

• Mâm cúng ngày Tết Hàn Quốc

Sau lễ cúng, mọi người trong gia đình thưởng thức các món ăn đã cúng. Lễ vật khá cầu kỳ vì người Hàn Quốc tin rằng đồ cúng ngon và bày biện đẹp mắt sẽ làm hài lòng tổ tiên.

Vì vậy, họ rất cẩn thận khi chuẩn bị đồ cúng. Có khoảng 20 món ăn như: rau rừng, sườn kho Galbijjim (갈비찜), miến trộn (잡채), bánh xèo, bánh ngọt truyền thống (한과),…được bày trên bàn thờ.

Tùy theo vùng miền mà các món ăn có thể khác nhau. Tùy từng vùng miền và từng gia đình sẽ có những cách tổ chức cúng khác nhau. Nhưng hầu hết sẽ tuân theo quy tắc cơ bản này:

Hàng 1: Trái cây. Quả màu đỏ đặt ở phía Đông, màu trắng ở phía Tây.

Hàng 2: Sikhye (rượu gạo) và các món rau.

Hàng 3: Các loại súp. Canh cá đặt ở phía Đông, canh thịt đặt ở phía tây.

Hàng 4: Các món nướng, hấp hoặc chiên. Đĩa cá được đặt ở phía Đông. Món thịt đặt ở phương Tây

Hàng 5: Cơm và canh. Cơm được đặt ở bên trái, canh được đặt ở bên phải, và bánh được đặt ở bên trái của bên phải.

• Sebae (세배) – Nghi thức cúi lạy chào năm mới

Sau khi thụ lộc và ăn lễ là Sebae – nghi thức chúc mừng năm mới. Đây là thời điểm các thế hệ trẻ thể hiện lòng thành kính với bề trên bằng cách cúi chào và tặng quà cho những người lớn tuổi (thường là ông bà, cha mẹ).

Người lớn đáp lại bằng những lời chúc tốt đẹp (덕단) hoặc những lời chúc mừng năm mới. Còn đối với trẻ em, sau khi cúi đầu chào năm mới và cầu chúc năm mới sẽ được thưởng tiền mừng năm mới (세 벰돈) hoặc có thể là vàng, ngọc hay các vật phẩm khác.

Điều này tương tự như phong tục “lì xì” cho “trẻ em” trong ngày Tết ở Việt Nam. “Sebae” không chỉ là cúi chào mà còn là một nghi thức quan trọng trong năm mới của người Hàn Quốc.

 

• Đón lộc vào nhà

Trong những ngày này, nhà nhà đều treo Bokjori (복조리) trước cổng nhà với mong muốn nhận được phúc lộc quanh năm. Vào sáng mùng 1, nếu gọi được một người bán hàng rong Bokjori càng sớm thì càng nhận được nhiều tài lộc.

 3. CÁC TRÒ CHƠI DÂN GIAN NGÀY TẾT HÀN QUỐC

• Yutnori (윷놀이)

Seollal là dịp để các gia đình quây quần bên nhau và tham gia các hoạt động mà họ không có thời gian tham gia trong năm. Yutnori (윷놀이) là một trong những trò chơi dân gian phổ biến ở Hàn Quốc vào mỗi dịp đầu xuân năm mới.

Trò chơi tương tự như trò chơi bắn cá ngựa ở Việt Nam. Các nước đi phụ thuộc vào kết quả ném 4 gậy. Các dụng cụ chơi đàn được làm bằng vải hoặc gỗ, hình vuông hoặc tròn, và một cái đàn (윷).

Gậy yut gồm 4 thanh gỗ hình trăng lưỡi liềm, một mặt có khắc dòng chữ gọi là yut. Đường đi của những chiếc gậy yut này tượng trưng cho sự chuyển động của hành tinh mặt trời.

Nghĩa hẹp hơn là cầu mong một năm mới an khang thịnh vượng. Trò chơi này rất dễ, không phân biệt lứa tuổi nên cả gia đình đều có thể chơi cùng nhau.

Cách chơi Yutnori

• Yêu cầu 2 người hoặc 2 đội chơi. Người chơi sẽ tung 4 viên xúc xắc để xác định nước đi.
• Nếu có một cây có mặt ngửa gọi là “do” (도), bạn có thể tiến thêm 1 bước. 2 cây mặt ngửa gọi là “gae” (개) có thể đi theo 2 bước. 3 cây ngửa gọi là “geol” (걸) có thể đi được 3 bước. 4 đầu lên được gọi là ‘yut’ (윷) có thể đi tiếp 4 bước.
• Nếu không có cây nào ngửa, nó được gọi là “mo” (모) và được thực hiện đi 5 bước.
• Nếu bạn bắt được ngựa hoặc bò của đối thủ, bạn sẽ được tung yut 2 lần.
• Ai có đủ 4 thẻ về đích trước thì thắng cuộc.

• Trò chơi ném mũi tên – Tuho (투호)

Một trò chơi phổ biến cũng rất nổi tiếng ở xứ sở kim chi là Tuho. Nó còn được gọi là trò chơi ném tên.

Người chơi đứng ở một khoảng cách nhất định để ném tên vào một cái chậu lớn. Người ném được nhiều mũi tên vào chậu nhất là người chiến thắng.

Tuho ban đầu là một trò chơi dành cho hoàng gia và tầng lớp thượng lưu, nhưng giờ đây đã trở nên phổ biến hơn với tất cả người dân Hàn Quốc.

 

• Yeonnaligi (연날리기) – Trò chơi thả diều

Diều của Hàn Quốc được làm từ giấy truyền thống của Hàn Quốc và cây tre. Diều có nhiều loại như diều cá đuối, diều bạch tuộc, diều vuông có lỗ tròn ở giữa,… Người Hàn chơi thả diều trong Tết Seollal vì họ nghĩ rằng thả diều thì vận xấu bay đi. Trên con diều viết những câu chữ cầu mong điều tốt và ngăn chặn những điều không may mắn. Người ta còn viết tên và ngày tháng năm sinh của mình lên diều rồi thả bay lên. Đây là truyền thống cầu mong sức khoẻ thông qua việc thả diều.

Ngoài ra còn có các trò chơi khác như: Jegichagi (제기차기 – Đá cầu), Neoltwiggi (널뛰기 – Bập bênh), Paengi Chigi (팽이치기 – Đánh quay),…

Cuối ngày, các thành viên trong gia đình sẽ cùng nhau xem phim hay các chương trình TV đặc biệt được phát sóng trong dịp Tết.

•  Đá cầu – Jegichagi (제기차기)

Jegichagi tương tự với trò đá cầu của Việt Nam. Nhưng về chất liệu làm nên quả cầu lại khác nhau. Jegi làm từ những đồng xu nhỏ được bọc lại bởi giấy hoặc vải. Ở Hàn Quốc đây không chỉ là một trò chơi dân gian mà còn được xem là một môn thể thao. Cách chơi cũng giống như trò đá cầu của Việt Nam. Có thể chơi cá nhân hoặc là chơi theo đồng đội, không giới hạn người chơi. Luật là tâng jegi bằng chân, nếu để jegi rơi xuống đất thì thua. Người hoặc đội nào tâng được nhiều hơn sẽ là người chiến thắng. Tùy vào các vùng miền cũng sẽ có những luật chơi khác nhau.

Ngoài ra còn có các trò chơi khác như: Neoltwiggi (널뛰기 – Bập bênh), Paengi Chigi (팽이치기 – Đánh quay)… Cuối ngày, các thành viên trong gia đình sẽ cùng nhau xem phim hay các chương trình TV đặc biệt được phát sóng trong dịp Tết.

4. MÓN ĂN TRUYỀN THỐNG ĐÓN TẾT CỦA NGƯỜI HÀN QUỐC

• Canh bánh gạo Tteokguk

Tuy bàn cúng khá cầu kỳ nhưng món ăn không thể thiếu trong dịp này là tteokguk (떡국). Tteokguk là một món ăn truyền thống được làm từ bánh gạo, thịt bò, trứng và rau.

Tuy nguyên liệu và cách nấu rất đơn giản nhưng món ăn này lại mang một ý nghĩa đặc biệt. Người Hàn Quốc tin rằng ăn “tteokguk” vào ngày đầu năm mới tượng trưng cho việc thêm một tuổi.

Đồng thời cũng là để cầu mong sức khỏe dồi dào, sống lâu. Sau đó, họ có thể vui vẻ hỏi tuổi của nhau bằng cách nói: “Bạn đã ăn tteokguk bao nhiêu lần rồi?”

• Manduguk

Ngoài ra, nhiều gia đình cũng chọn thưởng thức Manduguk (만둣국) trong dịp Tết. Món ăn này được nấu với mandu (bánh bao) với nước tương, muối và hạt nêm.

Một món ăn phổ biến không kém trong ngày Tết là bánh gạo (떡). Người Hàn Quốc thường ăn bánh tteok trong các ngày cưới, tiệc và lễ hội.

Ngoài ra, trong dịp Tết, nhiều gia đình Hàn Quốc thường quây quần bên nhau thưởng thức rượu gạo, trà omija (오미자), bulgogi (불고기), bánh đậu xanh, trà quế (수정 과), …